دارایی‌ها در انواع ترازنامه

صورت های مالی در حسابداری

صورت‌های مالی گزارش‌های استانداردی از وضعیت مالی شرکت در یک دوره مشخص هستند و هدف از گزارشگری مالی بازنمایی اطلاعات خلاصه‌شده و طبقه‌بندی‌شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری مالی واحد تجاری، به گونه‌ای که برای دامنه گسترده‌ای از استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی سودمند واقع شود.

انواع صورت‌های مالی

الف) صورت‌های مالی اساسی

1. ترازنامه شامل : *دارایی‌ها(سمت راست ترازنامه) *بدهی‌ها *حقوق صاحبان سهام(سمت چپ ترازنامه)
2. صورت سود و زیان
3. صورت جریان وجوه نقد

ب) یادداشت‌های توضیحی همراه صورت‌های مالی

آخرین تغییرات صورتهای مالی (ترازنامه)

دارایی های جاری:

• در ترازنامه جدید سرفصل حسابها و اسناد دریافتنی تجاری و غیرتجاری ایجاد شده که در ترازنامه قدیم در قالب دو سرفصل حساب ها و اسناد دریافتنی تجاری و سایر حساب ها و اسناد دریافتنی تجاری بود.
• عنوان سرفصل سفارشات و پیش پرداخت ها در ترازنامه قدیم به سرفصل پیش پرداختها تغییر یافته است.
• حساب دارایی های نگهداری شده برای فروش، به عنوان آخرین طبقه از دارایی های جاری در صورتهای مالی جدید ایجاد گردیده است.

دارایی های غیرجاری:

• در ترازنامه جدید و در طبقه فوق سرفصل دریافتنی های بلندمدت به عنوان اولین قدم ایجاد گردیده که در ترازنامه قدیم این سرفصل وجود نداشته است.
• حساب سرمایه گذاری بلندمدت که در ترازنامه قدیم ما قبل آخرین قلم یعنی سرفصل سایر دارائیها درج میگردید در ترازنامه جدید به عنوان دومین قلم از اقلام دارائیهای غیرجاری طبقه بندی شده است.
• حساب سرمایه گذاری در املاک به عنوان سومین قلم ایجاد گردیده که قبلا نبوده است.
• دارایی های نامشهود و سپس دارایی های ثابت مشهود در ترازنامه جدید درج گردیده که در ترازنامه قدیم ابتدا دارایی های ثابت مشهود ثبت و سپس دارایی های نامشهود نشان داده شود.

بدهی های جاری:

• همانند دارایی های جاری در این قسمت نیزحسابها و اسناد پرداختنی تجاری و سایر حسابها و اسناد پرداختنی که به ترتیب اولین و دومین قلم را در قسمت مربوطه در ترازنامه قدیم تشکیل می دادند، در ترازنامه جدید تحت عنوان پرداختنی های تجاری و غیرتجاری به صورت یک قلم واحد درج گردیده است.
• حساب مالیات پرداختنی در ترازنامه جدید ایجاد گردیده و حساب ذخیره مالیات حذف شده است.
• حساب سود سهام پرداختنی که در ترازنامه قدیم قلم ماقبل آخر طبقه بدهی جاری بوده است در ترازنامه جدید بعد از حساب مالیات پرداختنی درج شده است.
• حساب تسهیلات مالی بعد از سود سهام پرداختنی در ترازنامه جدید ذکر شده که ترازنامه قدیم، حساب تسهیلات مالی دریافتی بوده و آخرین قلم از بدهی های جاری را تشکیل می داده است.
• حساب ذخایر در ترازنامه جدید ایجاد گردیده که طبق یادداشتهای پیوست میتواند شامل ذخیره تضمین محصول، گارانتی و نظایر آن باشد.
• حساب پیش دریافتها ددر ترازنامه جدید بعد از ذخایر و قلم ماقبل آخر در طبقه فوق میباشد در صورتیکه در ترازنامه قدیم بعنوان سومین قلم بوده است.
• حساب بدهی های مرتبط با دارایی های نگهداری شده برای فروش آخرین طبقه در قسمت بدهی هاهی جاری در ترازنامه جدید که این حساب قبلا وجود نداشته است.

بدهیهای غیرجاری:

• حسابها و اسناد پرداختنی بلندمدت در ترازنامه قدیم، به حساب پرداختنی های بلندمدت تغییر عنوان داده است.
• حساب تسهیلات مالی دریافتی بلندمدت در ترازنامه قدیم با حذف کلمه دریافتی، به حساب تسهیلات مالی بلندمدت در ترازنامه جدید تبدیل شده است.

حقوق صاحبان سهام:

• در دارایی‌ها در انواع ترازنامه قسمت حقوق صاحبان سهام ترازنامه قدیم، مقابل حساب سرمایه و داخل پرانتز تعداد سهم و مبلغ هر سهم پرداخت شده درج می گردید، لیکن در ترازنامه جدید صرفا حساب سرمایه ثبت و در یادداشتهای همراه اطلاعات مربوط به تعداد و مبلغ هر سهم ذکر میگردد.
• حساب افزایش سرمایه در جریان بعنوان دومین قلم ایجاد گردیده که مربوط به افزایش سرمایه واحد تجاری بوده که افزایش مذکور به تصویب مجمع عمومی فوق العاده رسیده، لیکن مراحل ثبت آن در جریان بوده ضمن اینکه این حساب در ترازنامه قدیم وجود نداشته است.
• حساب اندوخته صرف سهام در ترازنامه جدید ایجاد گردیده که مربوط به مابه التفاوت مبلغ فروش و مبلغ اسمی سهام منتشره و فروش رفته بابت افزایش سرمایه میباشد.
• حساب مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها بعد از حساب های اندوخته ای در ترازنامه جدید ایجاد گردیده و در ترازنامه قدیم این حساب ذکر نشده است.
• حساب تفاوت تسعییر از عملیات خارجی مربوط به واحدهای تجاری که دارای واحدهای مستقر در خارج از کشور هستند، که بعنوان قلم ما قبل آخردر قسمت حقوق صاحبان سهام ترازنامه جدید ایجاد شده است.

نحوه ي تهيه و تنظيم صورتهاي مالي از روي مدارك ناقص

بسياري از موسسات كوچك از سيستم حسابداري يك طرفه سنتي استفاده مي كنند اين گونه موسسات براي تهيه صورت هاي مالي يا اظهارنامه ي مالياتي از حسابداران كمك مي گيرند و حسابداران با بررسي اسناد موجود و پرس و جو اطلاعات لازم را كسب و بر مبناي سيستم حسابداري دو طرفه يعني معادله اساسي حسابداري صورتهاي مالي را تنظيم مي كنند.

در زير معادله اساسي حسابداري را مشاهده مي كنيد:

دارايي = بدهي + حقوق صاحب(صاحبان) سهام

تهيه و تنظيم ترازنامه از روي مدارك ناقص:

در شرکت های حسابداری كه از سيستم حسابداري يك طرفه سنتي استفاده مي شود، برخي اطلاعات اساسي مانند دريافت هاي نقدي، چك هاي صادر شده ،مبالغي كه بايد به بستانكاران پرداخت شود يا مبالغي كه بايد از بدهكاران دريافت شود در مكان هاي مختلف ثبت مي شود.
براي مثال مبلغ نقدينگي را مي توان از شمارش موجودي صندوق دارایی‌ها در انواع ترازنامه و صورت حساب بانك (پرينت حساب) تعيين كرد. مبلغ حساب هاي دريافتني از تلخيص صورت حسابهاي دريافت نشده ي فروش(سياهه)مشخص مي گردد.يا مبلغ چك هاي صادر شده مي تواند از دسته چك مشخص شود.موجودي هاي جنسي مي تواند از طريق شمارش تعيين و بر اساس سياهه هاي خريد (صورت حسابهاي خريد) قيمت گذاري شود.بهاي تمام شده دارايي هاي غير جاري نيز مي تواند به همين نحود تعيين گردد. مبلغ بستانكاران مي تواند از تلخيص سياهه هاي پرداخت نشده خريد و صورت حسابهاي ماهانه فروشندگان مشخص شود. با استفاده از مدارك مزبور و ساير منابع اطلاعاتي ترازنامه اين گونه موسسات در هر تاريخي مي تواند معين شود. بدين ترتيب كه پس از تعيين بدهي ها و دارايي ها، مبلغ حقوق صاحب(صاحبان) سرمايه از طريق معادله اساسي حسابداری كه در بالا ذكر شد به دست مي آيد.

سامانه جامع حسابداران

ترازنامه یا بیلان یکی از مهم ترین گزارشات مالی است که وضعیت داریی، بدهی و سرمایه یه واحد تجاری را در تاریخ مشخصی نمایش می دهد. به توصیف دیگر با توجه به اینکه ترازنامه وضعیت مالی شرکت را در یک زمان معین نمایش می دهد می توان آن را مانند یک تصویر از وضعیت واحد تجاری نیز معرفی نمود.

انواع ترازنامه:

الف- شکل حساب:

همانگونه که اطلاع دارید شکل حساب، مطابق حرف T در زبان انگلیسی می باشد. در این روش، سرفصل های مربوط به دارایی ها در سمت راست و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه نمایش داده می شود.در این روش بیشتر بر روی معادله حسابداری تاکید می شود و باید جمع ارقام سمت راست با جمع اقلام سمت چپ ترازنامه برابر باشد. در صورت های مالی تهیه شده در ایران بیشتر از شکل حسابی برای ارائه ترازنامه استفاده می شود.

در شکل زیر نمونه ای واقعی از این نوع ترازنامه مشاهده می شود:

ب) شکل گزارشی:

در این روش قسمت چپ ترازنامه یعنی حساب بدهی ها و حقوق صاحیان سهام در زیر سرفصل های دارایی آورده می شود.در شکل زیر نمونه گزارشی را مشاهده می کنید:

اقلام تشکیل دهنده ترازنامه:

هر ترازنامه ای فارغ از شکل گزارشی یا حسابی آن، باید شامل اطلاعات زیر باشد:

۱- عنوان:

عنوان شامل سه سطر جداگانه به شکل زیر است:

• نام کامل واحد اقتصادی: که در ردیف اول عنوان نوشته می شود.
• نام گزارش یا صورت حساب مالی : نام این گزارش “ترازنامه” می باشد و در دومین سطر عنوان، ذکر می شود.

به تاریخ ۲۹/۱۲/۱۳۹۳ یا در تاریخ ۲۹/۱۲/۱۳۹۳

۲- واحد اندازه گیری :

واحد اندازه گیری استفاده شده جهت ثبت رویدادهای مالی، باید در ترازنامه تهیه شده نمایش داده شود. این واحد در حال حاضر در ایران ریال می باشد و در کشورهای دیگر با توجه به واحد پولی آن کشور، واحد اندازه گیری متفاوت می باشد.

۳- بخش حساب ها:

در این قسمت از ترازنامه مانده هر یک از حساب های مربوط به گروه دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام نمایش داده می شود.

در صورتی که ترازنامه به شکل حساب تهیه شده باشد، در سمت راست آن ابتدا دارایی ها و در سمت چپ آن، در قسمت بالا، ابتدا بدهی ها و در زیر آن ها حقوق صاحبان سهام نمایش داده می شود.در صورتی که ترازنامه به شکل گزارش تهیه شده باشد ابتدا دارایی ها نمایش داده می شوند، بعد از آن حساب بدهی ها در زیر دارایی ها نمایش داده می شود و در نهایت حقوق صاحبان سهام آورده می شود.

نکته: در بخش دارایی ها ابتدا دارایی های جاری و سپس دارایی های بلند مدت ذکر می شود و در بخش بدهی ها نیز ابتدا بدهی های جاری و سپس بدهی های بلند مدت ذکر می گردد.

(جهت اطلاع درباره مفاهیم جاری و بلند مدت به مقاله “طبقه بندی دارایی ها و بدهی ها و تعریف آن ها” مراجعه نمایید).

۴- جمع حساب ها:

پس از وارد کردن اطلاعات در ترازنامه باید جمع نهایی هر ستون نوشته شود. در نوشتن جمع نهایی باید موارد زیر رعایت شود:

معادله حسابداری چیست؟ معرفی انواع معادله حسابداری

معادله حسابداری رابطه بین دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را نشان می‌دهد. معادله حسابداری مبنایی است که بر اساس آن سیستم حسابداری دو ورودی ساخته می‌شود. تراکنش‌های تجاری باید مطابق با معادله حسابداری ثبت شوند تا از صحت هر بخش از یک ثبت اطمینان حاصل شود. در اصل، معادله حسابداری به صورت زیر است:

دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام

دارایی‌ها، بدهی‌ها و بخش‌های حقوق دارایی‌ها در انواع ترازنامه صاحبان سهام؛ معادله حسابداری در زیر توضیح داده می‌شود و به حساب‌های مختلفی که ممکن است در هر یک گنجانده شود، اشاره می‌شود. شما می‌توانید این رابطه بین دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را در ترازنامه مشاهده کنید، جایی که مجموع همه دارایی‌ها همیشه با مجموع بخش‌های بدهی و حقوق صاحبان سهام برابر است.

دارایی‌ها در معادله حسابداری

دارایی‌های موجود در معادله حسابداری منابعی هستند که یک شرکت برای استفاده در اختیار دارد، مانند وجه نقد، حساب‌های دریافتی، دارایی‌های ثابت و موجودی. حساب‌های دریافتی شامل کلیه مبالغی است که به صورت اعتباری برای مشتریان صورتحساب می‌شود و همچنین مربوط به فروش کالا یا خدمات است. موجودی شامل کلیه مواد اولیه، کار در حال تولید، کالاهای تمام شده و کالاهای ارسالی است که برای فروش توسط اشخاص ثالث ارائه می‌شود.

یک شرکت برای دارایی‌ها، با تحمل بدهی‌ها (که بخشی از بدهی‌ها در معادله حسابداری است) یا با گرفتن منابع مالی از سرمایه‌گذاران (که بخش حقوق صاحبان سهام معادله است) پرداخت می‌کند. بنابراین، شما منابعی با ادعاهای جبران کننده در برابر آن منابع، چه از سوی طلبکاران یا سرمایه گذاران، دارید. هر سه جزء معادله حسابداری در ترازنامه وجود دارند که وضعیت مالی یک کسب و کار را در هر مقطع زمانی مشخص نشان می‌دهد.

بدهی‌ها در معادله حسابداری

بخش بدهی‌های معادله معمولاً شامل حساب‌های پرداختی است که به تامین‌کنندگان؛ بدهکار است، این بدهی‌ها شامل بدهی‌های تعهدی، مانند مالیات فروش و مالیات بر درآمد، و بدهی قابل پرداخت به وام دهندگان است. حساب‌های پرداختی شامل کلیه کالاها و خدماتی است که توسط تامین کنندگان به شرکت صورتحساب می‌شود و هنوز پرداخت نشده است. بدهی‌های تعهدی مربوط به کالاها و خدماتی است که به شرکت ارائه شده است، اما هنوز فاکتور تامین کننده دریافت نشده است.

حقوق صاحبان سهام در معادله حسابداری

بخش حقوق صاحبان سهام معادله؛ پیچیده‌تر از مبلغی است که سرمایه‌گذاران به شرکت پرداخت می‌کنند. این در واقع سرمایه گذاری اولیه آن‌ها به اضافه هر گونه سود بعدی، منهای زیان‌های بعدی، منهای هر گونه سود سهام یا سایر برداشت‌هایی است که به سرمایه گذاران پرداخت می‌شود. بخش حقوق صاحبان سهام برای کسب و کارهای بزرگ‌تر افزایش می‌یابد، چون وام دهندگان می‌خواهند قبل از اینکه وام قابل توجهی به یک سازمان بدهند، سرمایه گذاری زیادی را در یک کسب و کار ببینند.

چرا معادله حسابداری مهم است؟

دلیل اینکه معادله حسابداری بسیار مهم است این است که همیشه درست عمل می‌کند و مبنای همه معاملات حسابداری دارایی‌ها در انواع ترازنامه در یک سیستم دو ورودی را تشکیل می‌دهد. در یک سطح کلی، این بدان معنی است که هر زمان که یک تراکنش قابل ثبت وجود دارد، انتخاب برای ثبت همه آن شامل حفظ تعادل معادله حسابداری است. مفهوم معادله حسابداری در تمام بسته‌های نرم افزار حسابداری تعبیه شده است، به طوری که تمام معاملاتی که الزامات معادله را برآورده نمی‌کنند، به طور خودکار رد می‌شوند.

محدودیت‌های معادله حسابداری

معادله حسابداری فقط برای ارائه ساختار زیربنایی نحوه تنظیم ترازنامه طراحی شده است، تا زمانی که یک سازمان از معادله حسابداری پیروی کند، می‌تواند هر نوع معامله را گزارش کند، حتی اگر جعلی باشد. به طور خلاصه، معادله حسابداری تضمین نمی‌کند که اطلاعات مالی گزارش شده صحیح است، فقط از قوانین خاصی در مورد نحوه ثبت اطلاعات در یک سیستم حسابداری پیروی می‌کند.

علاوه بر این، معادله حسابداری تنها ساختار زیربنایی را برای چگونگی ابداع ترازنامه ارائه می‌دهد. سپس هر کاربر ترازنامه؛ باید اطلاعات به دست آمده را ارزیابی کند تا تصمیم بگیرد که آیا یک بیزینس به اندازه کافی نقد است و از نظر مالی به شیوه‌ای مناسب اداره می‌شود یا خیر.

مثالی از معادله حسابداری

فرض می‌کنیم شرکت X در سری معاملات زیر شرکت می‌کند:

• X سهام را به یک سرمایه گذار به قیمت ۱۰۰۰۰ دلار می‌فروشد. این باعث افزایش حساب نقدی (دارایی) و همچنین حساب سرمایه (صاحبان سهام) می‌شود.
• شرکت ایکس ۴۰۰۰ دلار موجودی از یک تامین کننده خریداری می‌کند. این باعث افزایش حساب موجودی (دارایی) و همچنین حساب بدهی‌ها (بدهی) می‌شود.
• X موجودی را به قیمت ۶۰۰۰ دلار می‌فروشد. این امر حساب موجودی (دارایی) را کاهش می‌دهد و هزینه بهای تمام شده کالای فروخته شده را ایجاد می‌کند که به صورت کاهش در حساب درآمد (صاحب صاحبان سهام) خود را نشان می‌دهد.
• فروش موجودی X نیز باعث ایجاد فروش و جبران مطالبات می‌شود. به این ترتیب حساب دریافتی‌ها (دارایی) ۶۰۰۰ دلار افزایش می‌یابد و حساب درآمد (صاحبان سهام) ۶۰۰۰ دلار افزایش می‌یابد.
• X پول نقد را از مشتری که موجودی را به او فروخته است؛ جمع آوری می‌کند. این باعث افزایش ۶۰۰۰ دلاری حساب نقدی (دارایی) و کاهش ۶۰۰۰ دلاری حساب دریافتی‌ها (دارایی) می‌شود.

ثبت معاملات حسابداری با معادله حسابداری به این معنی است که شما از بدهی و اعتبار برای ثبت هر تراکنش استفاده می‌کنید که به عنوان حسابداری دو ورودی شناخته می‌شود.

نمونه‌هایی از معاملات معادله حسابداری

در زیر چندین نمونه از هر یک از معاملات قبلی را یادداشت می‌کنیم، در اینجا نشان می‌دهیم چگونه این معاملات با معادله حسابداری مطابقت دارند.
دارایی‌های ثابت را به صورت اعتباری بخرید

شرکت X یک دستگاه را به صورت اعتباری به قیمت ۱۰۰۰۰ دلار خریداری می‌کند. این امر باعث افزایش حساب دارایی‌های ثابت (Asset) و افزایش حساب؛ حساب‌های پرداختی (Liability) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و بدهی معامله برابر است.

موجودی را به صورت اعتباری بخرید

شرکت X مواد اولیه را به صورت اعتباری به مبلغ ۵۰۰۰ دلار خریداری می‌کند. این باعث افزایش حساب موجودی (دارایی) و افزایش حساب، حساب‌های پرداختی (مسئولیتی) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و بدهی معامله برابر است.

پرداخت سود سهام

شرکت ایکس ۲۵۰۰۰ دلار سود سهام پرداخت می‌کند. این دارایی‌ها در انواع ترازنامه امر باعث کاهش حساب نقدی (دارایی) و کاهش حساب سود انباشته (صاحبان سهام) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و حقوق صاحبان سهام معامله برابر است.

پرداخت اجاره

شرکت ایکس ۴۰۰۰ دلار اجاره پرداخت می‌کند. این امر باعث کاهش حساب نقدی (دارایی) و کاهش حساب‌های پرداختی (بدهی) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و بدهی معامله برابر است.

پرداخت فاکتورهای تامین کننده

شرکت ایکس ۲۹۰۰۰ دلار در صورت‌حساب‌های تامین‌کننده موجود می‌پردازد. این امر باعث کاهش ۲۹۰۰۰ دلاری حساب نقدی (دارایی) و کاهش حساب، حساب‌های پرداختی (مسئولیتی) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و بدهی معامله برابر است.

فروش کالا به صورت نسیه

شرکت X کالاها را به قیمت ۵۵۰۰۰ دلار به صورت اعتباری می‌فروشد. این باعث افزایش ۵۵۰۰۰ دلاری حساب‌های دریافتی (دارایی) و افزایش حساب درآمد (Equity) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و حقوق صاحبان سهام معامله برابر است.

فروش سهام

شرکت ایکس ۱۲۰۰۰۰ دلار از سهام خود را به سرمایه گذاران می‌فروشد. این باعث افزایش ۱۲۰۰۰۰ دلاری حساب نقدی (دارایی) و افزایش حساب موجودی سرمایه (Equity) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و حقوق صاحبان سهام معامله برابر است.

مسائل اضافی معادله حسابداری

اگر ترازنامه را چاپ کنید و مجموع همه دارایی‌ها با کل بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام مطابقت نداشته باشد، چه؟ ممکن است یکی از سه علت اصلی در این بین وجود داشته باشد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

خطای گرد کردن

اگر نرم افزار حسابداری شما به نزدیکترین عدد به هزار یا… گرد می‌شود، عملکرد گرد کردن ممکن است منجر به ارائه‌ای شود که به نظر نامتعادل می‌رسد. این موضوع صرفاً یک مسئله گرد کردن است. در واقع هیچ نقصی در معادله حسابداری اساسی وجود ندارد.

اعداد شروع نامتعادل

اگر به تازگی استفاده از نرم افزار را شروع کرده‌اید، ممکن است موجودی‌های ابتدایی حساب‌های مختلف را که در معادله حسابداری موجود نیستند وارد کرده باشید. نرم افزار حسابداری باید هنگام وارد کردن موجودی‌های اولیه، این مشکل را علامت گذاری کند و از شما بخواهد که مشکل را اصلاح کنید.

معاملات نامتعادل

ممکن است اطلاعاتی را در دفترچه‌ای ثبت کرده باشید که بدهی‌ها با اعتبارات مطابقت نداشته باشد. اگر از نرم‌افزار حسابداری استفاده می‌کنید، این امر ممکن دارایی‌ها در انواع ترازنامه است غیرممکن باشد، اما اگر معاملات حسابداری را به صورت دستی ثبت کنید، کاملاً ممکن است. در مورد دوم، تنها راه برای تصحیح مشکل این است که همه ورودی‌های انجام‌شده تا به امروز را مرور کنید تا ورودی نامتعادل را پیدا کنید.

معادله حسابداری برای موسسات غیرانتفاعی (Nonprofit)

معادله برای یک واحد غیرانتفاعی متفاوت است، چون یک موسسه غیرانتفاعی حقوق صاحبان سهام را ثبت نمی‌کند و معادله یک غیرانتفاعی به شرح زیر است:

دارایی‌ها = بدهی‌ها + خالص دارایی‌ها

بخش خالص دارایی‌های این معادله از دارایی‌های خالص نامحدود و محدود تشکیل شده است. از معادله حسابداری با اصطلاحات مشابهی مانند معادله ترازنامه یا معادله اساسی حسابداری نیز یاد می‌شود.

جمع بندی

تا به اینجا همه چیز در مورد معادله حسابداری مورد بررسی قرار گرفت و شما را با تمامی جزئیات در مورد معادله حسابداری آشنا کردیم و مشخص کردیم که پایه تمامی فرایندهای حسابداری که انجام می شود بر اساس این معادلات است و متخصصین این حوزه از این معادلات استفاده می‌کنند. در نهایت نیز شما می توانید برای مدیریت دارایی ها و انجام تمامی فرایندهای مالی از نرم افزارهای حسابداری مانند نرم افزار حسابداری آمیسا استفاده کنید که به شما کمک می‌کند تا مدیریت کاملی روی تمامی فرایندهای مالی خود داشته باشید.

صورت های مالی در حسابداری

صورت‌های مالی گزارش‌های استانداردی از وضعیت مالی شرکت در یک دوره مشخص هستند و هدف از گزارشگری مالی بازنمایی اطلاعات خلاصه‌شده و طبقه‌بندی‌شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری مالی واحد تجاری، به گونه‌ای که برای دامنه گسترده‌ای از استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی سودمند واقع شود.

انواع صورت‌های مالی

الف) صورت‌های مالی اساسی

1. ترازنامه شامل : *دارایی‌ها(سمت راست ترازنامه) *بدهی‌ها *حقوق صاحبان سهام(سمت چپ ترازنامه)
2. صورت سود و زیان
3. صورت جریان وجوه نقد

ب) یادداشت‌های توضیحی همراه صورت‌های مالی

آخرین تغییرات صورتهای مالی (ترازنامه)

دارایی های جاری:

• در ترازنامه جدید سرفصل حسابها و اسناد دریافتنی تجاری و غیرتجاری ایجاد شده که در ترازنامه قدیم در قالب دو سرفصل حساب ها و اسناد دریافتنی تجاری و سایر حساب ها و اسناد دریافتنی تجاری دارایی‌ها در انواع ترازنامه بود.
• عنوان سرفصل سفارشات و پیش پرداخت ها در ترازنامه قدیم به سرفصل پیش پرداختها تغییر یافته است.
• حساب دارایی های نگهداری شده برای فروش، به عنوان آخرین طبقه از دارایی های جاری در صورتهای مالی جدید ایجاد گردیده است.

دارایی های غیرجاری:

• در ترازنامه جدید و در طبقه فوق سرفصل دریافتنی های بلندمدت به عنوان اولین قدم ایجاد گردیده که در ترازنامه قدیم این سرفصل وجود نداشته است.
• حساب سرمایه گذاری بلندمدت که در ترازنامه قدیم ما قبل آخرین قلم یعنی سرفصل سایر دارائیها درج میگردید در ترازنامه جدید به عنوان دومین قلم از اقلام دارائیهای غیرجاری طبقه بندی شده است.
• حساب سرمایه گذاری در املاک به عنوان سومین قلم ایجاد گردیده که قبلا نبوده است.
• دارایی های نامشهود و سپس دارایی های ثابت مشهود در ترازنامه جدید درج گردیده که در ترازنامه قدیم ابتدا دارایی های ثابت مشهود ثبت و سپس دارایی های نامشهود نشان داده شود.

بدهی های جاری:

• همانند دارایی های جاری در این قسمت نیزحسابها و اسناد پرداختنی تجاری و سایر حسابها و اسناد پرداختنی که به ترتیب اولین و دومین قلم را در قسمت مربوطه در ترازنامه قدیم تشکیل می دادند، در ترازنامه جدید تحت عنوان پرداختنی های تجاری و غیرتجاری به صورت یک قلم واحد درج گردیده است.
• حساب مالیات پرداختنی در ترازنامه جدید ایجاد گردیده و حساب ذخیره مالیات حذف شده است.
• حساب سود سهام پرداختنی که در ترازنامه قدیم قلم ماقبل آخر طبقه بدهی جاری بوده است در ترازنامه جدید بعد از حساب مالیات پرداختنی درج شده است.
• حساب تسهیلات مالی بعد از سود سهام پرداختنی در ترازنامه جدید ذکر شده که ترازنامه قدیم، حساب تسهیلات مالی دریافتی بوده و آخرین قلم از بدهی های جاری را تشکیل می داده است.
• حساب ذخایر در ترازنامه جدید ایجاد گردیده که طبق یادداشتهای پیوست میتواند شامل ذخیره تضمین محصول، گارانتی و نظایر آن باشد.
• حساب پیش دریافتها ددر ترازنامه جدید بعد از ذخایر و قلم ماقبل آخر در طبقه فوق میباشد در صورتیکه در ترازنامه قدیم بعنوان سومین قلم بوده است.
• حساب بدهی های مرتبط با دارایی های نگهداری شده برای فروش آخرین طبقه در قسمت بدهی هاهی جاری در ترازنامه جدید که این حساب قبلا وجود نداشته است.

بدهیهای غیرجاری:

• حسابها و اسناد پرداختنی بلندمدت در ترازنامه قدیم، به حساب پرداختنی های بلندمدت تغییر عنوان داده است.
• حساب تسهیلات مالی دریافتی بلندمدت در ترازنامه قدیم با حذف کلمه دریافتی، به حساب تسهیلات مالی بلندمدت در ترازنامه جدید تبدیل شده است.

حقوق صاحبان سهام:

• در قسمت حقوق صاحبان سهام ترازنامه قدیم، مقابل حساب سرمایه و داخل پرانتز تعداد سهم و مبلغ هر سهم پرداخت شده درج می گردید، لیکن در ترازنامه جدید صرفا حساب سرمایه ثبت و در یادداشتهای همراه اطلاعات مربوط به تعداد و مبلغ هر سهم ذکر میگردد.
• حساب افزایش سرمایه در جریان بعنوان دومین قلم ایجاد گردیده که مربوط به افزایش سرمایه واحد تجاری بوده که افزایش مذکور به تصویب مجمع عمومی فوق العاده رسیده، لیکن مراحل ثبت آن در جریان بوده ضمن اینکه این حساب در ترازنامه قدیم وجود نداشته است.
• حساب اندوخته صرف سهام در ترازنامه جدید ایجاد گردیده که مربوط به مابه التفاوت مبلغ فروش و مبلغ اسمی سهام منتشره و فروش رفته بابت افزایش سرمایه میباشد.
• حساب مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها بعد از حساب های اندوخته ای در ترازنامه جدید ایجاد گردیده و در ترازنامه قدیم این حساب ذکر نشده است.
• حساب تفاوت تسعییر از عملیات خارجی مربوط به واحدهای تجاری که دارای واحدهای مستقر در خارج از کشور هستند، که بعنوان قلم ما قبل آخردر قسمت حقوق صاحبان سهام ترازنامه جدید ایجاد شده است.

نحوه ي تهيه و تنظيم صورتهاي مالي از روي مدارك ناقص

بسياري از موسسات كوچك از سيستم حسابداري يك طرفه سنتي استفاده مي كنند اين گونه موسسات براي تهيه صورت هاي مالي يا اظهارنامه ي مالياتي از حسابداران كمك مي گيرند و حسابداران با بررسي اسناد موجود و پرس و جو اطلاعات لازم را كسب و بر مبناي سيستم حسابداري دو طرفه يعني معادله اساسي حسابداري دارایی‌ها در انواع ترازنامه صورتهاي مالي را تنظيم مي كنند.

در زير معادله اساسي حسابداري را مشاهده مي كنيد:

دارايي = بدهي + حقوق صاحب(صاحبان) سهام

تهيه و تنظيم ترازنامه از روي مدارك ناقص:

در شرکت های حسابداری كه از سيستم حسابداري يك طرفه سنتي استفاده مي شود، برخي اطلاعات اساسي مانند دريافت هاي نقدي، چك هاي صادر شده ،مبالغي كه بايد به بستانكاران پرداخت شود يا مبالغي كه بايد از بدهكاران دريافت شود در مكان هاي مختلف ثبت مي شود.
براي مثال مبلغ نقدينگي را مي توان از شمارش موجودي صندوق و صورت حساب بانك (پرينت حساب) تعيين كرد. مبلغ حساب هاي دريافتني از تلخيص صورت حسابهاي دريافت نشده ي فروش(سياهه)مشخص مي گردد.يا مبلغ چك هاي صادر شده مي تواند از دسته چك مشخص شود.موجودي هاي جنسي مي تواند از طريق شمارش تعيين و بر اساس سياهه هاي خريد (صورت حسابهاي خريد) قيمت گذاري شود.بهاي تمام شده دارايي هاي غير جاري نيز مي تواند به همين نحود تعيين گردد. مبلغ بستانكاران مي تواند از تلخيص دارایی‌ها در انواع ترازنامه سياهه هاي پرداخت نشده خريد و صورت حسابهاي ماهانه فروشندگان مشخص شود. با استفاده از مدارك مزبور و ساير منابع اطلاعاتي ترازنامه اين گونه موسسات در هر تاريخي مي تواند معين شود. بدين ترتيب كه پس از تعيين بدهي ها و دارايي ها، مبلغ حقوق صاحب(صاحبان) سرمايه از طريق معادله اساسي حسابداری كه در بالا ذكر شد به دست مي آيد.

معادله حسابداری چیست؟ معرفی انواع معادله حسابداری

معادله حسابداری رابطه بین دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را نشان می‌دهد. معادله حسابداری مبنایی است که بر اساس آن سیستم حسابداری دو ورودی ساخته می‌شود. تراکنش‌های تجاری باید مطابق با معادله حسابداری ثبت شوند تا از صحت هر بخش از یک ثبت اطمینان حاصل شود. در اصل، معادله حسابداری به صورت زیر است:

دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام

دارایی‌ها، بدهی‌ها و بخش‌های حقوق صاحبان سهام؛ معادله حسابداری در زیر توضیح داده می‌شود و به حساب‌های مختلفی که ممکن است در هر یک گنجانده شود، اشاره می‌شود. شما می‌توانید این رابطه بین دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را در ترازنامه مشاهده کنید، جایی که مجموع همه دارایی‌ها همیشه با مجموع بخش‌های بدهی و حقوق صاحبان سهام برابر است.

دارایی‌ها در معادله حسابداری

دارایی‌های موجود در معادله حسابداری منابعی هستند که یک شرکت برای استفاده در اختیار دارد، مانند وجه نقد، حساب‌های دریافتی، دارایی‌های ثابت و موجودی. حساب‌های دریافتی شامل کلیه مبالغی است که به صورت اعتباری برای مشتریان صورتحساب می‌شود و همچنین مربوط به فروش کالا یا خدمات است. موجودی شامل کلیه مواد اولیه، کار در حال تولید، کالاهای تمام شده و کالاهای ارسالی است که برای فروش توسط اشخاص ثالث ارائه می‌شود.

یک شرکت برای دارایی‌ها، با تحمل بدهی‌ها (که بخشی از بدهی‌ها در معادله حسابداری است) یا با گرفتن منابع مالی از سرمایه‌گذاران (که بخش حقوق صاحبان سهام معادله است) پرداخت می‌کند. بنابراین، شما منابعی با ادعاهای جبران کننده در برابر آن منابع، چه از سوی طلبکاران یا سرمایه گذاران، دارید. هر سه جزء معادله حسابداری در ترازنامه وجود دارند که وضعیت مالی یک کسب و کار را در هر مقطع زمانی مشخص نشان می‌دهد.

بدهی‌ها در معادله حسابداری

بخش بدهی‌های معادله معمولاً شامل حساب‌های پرداختی است که به تامین‌کنندگان؛ بدهکار است، این بدهی‌ها شامل بدهی‌های تعهدی، مانند مالیات فروش و مالیات بر درآمد، و بدهی قابل پرداخت به وام دهندگان است. حساب‌های پرداختی شامل کلیه کالاها و خدماتی است که توسط تامین کنندگان به شرکت صورتحساب می‌شود و هنوز پرداخت نشده است. بدهی‌های تعهدی مربوط به کالاها و خدماتی است که به شرکت ارائه شده است، اما هنوز فاکتور تامین کننده دریافت نشده است.

حقوق صاحبان سهام در معادله حسابداری

بخش حقوق صاحبان سهام معادله؛ پیچیده‌تر از مبلغی است که سرمایه‌گذاران به شرکت پرداخت می‌کنند. این در واقع سرمایه گذاری اولیه آن‌ها به اضافه هر گونه سود بعدی، منهای زیان‌های بعدی، منهای هر گونه سود سهام یا سایر برداشت‌هایی است که به سرمایه گذاران پرداخت می‌شود. بخش حقوق صاحبان سهام برای کسب و کارهای بزرگ‌تر افزایش می‌یابد، چون وام دهندگان می‌خواهند قبل از اینکه وام قابل توجهی به یک سازمان بدهند، سرمایه گذاری زیادی را در یک کسب و کار ببینند.

چرا معادله حسابداری مهم است؟

دلیل اینکه معادله حسابداری بسیار مهم است این است که همیشه درست عمل می‌کند و مبنای همه معاملات حسابداری در یک سیستم دو ورودی را تشکیل می‌دهد. در یک سطح کلی، این بدان معنی است که هر زمان که یک تراکنش قابل ثبت وجود دارد، انتخاب برای ثبت همه آن شامل حفظ تعادل معادله حسابداری است. مفهوم معادله حسابداری در تمام بسته‌های نرم افزار حسابداری تعبیه شده است، به طوری که تمام معاملاتی که الزامات معادله را برآورده نمی‌کنند، به طور خودکار رد می‌شوند.

محدودیت‌های معادله حسابداری

معادله حسابداری فقط برای ارائه ساختار زیربنایی نحوه تنظیم ترازنامه طراحی شده است، تا زمانی که یک سازمان از معادله حسابداری پیروی کند، می‌تواند هر نوع معامله را گزارش کند، حتی اگر جعلی باشد. به طور خلاصه، معادله حسابداری تضمین نمی‌کند که اطلاعات مالی گزارش شده صحیح است، فقط از قوانین خاصی در مورد نحوه ثبت اطلاعات در یک سیستم حسابداری پیروی می‌کند.

علاوه بر این، معادله حسابداری تنها ساختار زیربنایی را برای چگونگی ابداع ترازنامه ارائه می‌دهد. سپس هر کاربر ترازنامه؛ باید اطلاعات به دست آمده را ارزیابی کند تا تصمیم بگیرد که آیا یک بیزینس به اندازه کافی نقد است و از نظر مالی به شیوه‌ای مناسب اداره می‌شود یا خیر.

مثالی از معادله حسابداری

فرض می‌کنیم شرکت X در سری معاملات زیر شرکت می‌کند:

• X سهام را به یک سرمایه گذار به قیمت ۱۰۰۰۰ دلار می‌فروشد. این باعث افزایش حساب نقدی (دارایی) و همچنین حساب سرمایه (صاحبان سهام) می‌شود.
• شرکت ایکس ۴۰۰۰ دلار موجودی از یک تامین کننده خریداری می‌کند. این باعث افزایش حساب موجودی (دارایی) و همچنین حساب بدهی‌ها (بدهی) می‌شود.
• X موجودی را به قیمت ۶۰۰۰ دلار می‌فروشد. این امر حساب موجودی (دارایی) را کاهش می‌دهد و هزینه بهای تمام شده کالای فروخته شده را ایجاد می‌کند که به صورت کاهش در حساب درآمد (صاحب صاحبان سهام) خود را نشان می‌دهد.
• فروش موجودی X نیز باعث ایجاد فروش و جبران مطالبات می‌شود. به این ترتیب حساب دریافتی‌ها (دارایی) ۶۰۰۰ دلار افزایش می‌یابد و حساب درآمد (صاحبان سهام) ۶۰۰۰ دلار افزایش می‌یابد.
• X پول نقد را از مشتری که موجودی را به او فروخته است؛ جمع آوری می‌کند. این باعث افزایش ۶۰۰۰ دلاری حساب نقدی (دارایی) و کاهش ۶۰۰۰ دلاری حساب دریافتی‌ها (دارایی) می‌شود.

ثبت معاملات حسابداری با معادله حسابداری به این معنی است که شما از بدهی و اعتبار برای ثبت هر تراکنش استفاده می‌کنید که به عنوان حسابداری دو ورودی شناخته می‌شود.

نمونه‌هایی از معاملات معادله حسابداری

در زیر چندین نمونه از هر یک از معاملات قبلی را یادداشت می‌کنیم، در اینجا نشان می‌دهیم چگونه این معاملات با معادله حسابداری مطابقت دارند.
دارایی‌های ثابت را به صورت اعتباری بخرید

شرکت X یک دستگاه را به صورت اعتباری به قیمت ۱۰۰۰۰ دلار خریداری می‌کند. این امر باعث افزایش حساب دارایی‌های ثابت (Asset) و افزایش حساب؛ حساب‌های پرداختی (Liability) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و بدهی معامله برابر است.

موجودی را به صورت اعتباری بخرید

شرکت X مواد اولیه را به صورت اعتباری به مبلغ ۵۰۰۰ دلار خریداری می‌کند. این باعث افزایش حساب موجودی (دارایی) و افزایش حساب، حساب‌های پرداختی (مسئولیتی) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و بدهی معامله برابر است.

پرداخت سود سهام

شرکت ایکس ۲۵۰۰۰ دلار سود سهام پرداخت می‌کند. این امر باعث کاهش حساب نقدی (دارایی) و کاهش حساب سود انباشته (صاحبان سهام) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و حقوق صاحبان سهام معامله برابر است.

پرداخت اجاره

شرکت ایکس ۴۰۰۰ دلار اجاره پرداخت می‌کند. این امر باعث کاهش حساب نقدی (دارایی) و کاهش حساب‌های پرداختی (بدهی) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و بدهی معامله برابر است.

پرداخت فاکتورهای تامین کننده

شرکت ایکس ۲۹۰۰۰ دلار در صورت‌حساب‌های تامین‌کننده موجود می‌پردازد. این امر باعث کاهش ۲۹۰۰۰ دلاری حساب نقدی (دارایی) و کاهش حساب، حساب‌های پرداختی (مسئولیتی) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و بدهی معامله برابر است.دارایی‌ها در انواع ترازنامه

فروش کالا به صورت نسیه

شرکت X کالاها را به قیمت ۵۵۰۰۰ دلار به صورت اعتباری می‌فروشد. این باعث افزایش ۵۵۰۰۰ دلاری حساب‌های دریافتی (دارایی) و افزایش حساب درآمد (Equity) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و حقوق صاحبان سهام معامله برابر است.

فروش سهام

شرکت ایکس ۱۲۰۰۰۰ دلار از سهام خود را به سرمایه گذاران می‌فروشد. این باعث افزایش ۱۲۰۰۰۰ دلاری حساب نقدی (دارایی) و افزایش حساب موجودی سرمایه (Equity) می‌شود. بنابراین، طرف دارایی و حقوق صاحبان سهام معامله برابر است.

مسائل اضافی معادله حسابداری

اگر ترازنامه را چاپ کنید و مجموع همه دارایی‌ها با کل بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام مطابقت نداشته باشد، چه؟ ممکن است یکی از سه علت اصلی در این بین وجود داشته باشد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

خطای گرد کردن

اگر نرم افزار حسابداری شما به نزدیکترین عدد به هزار یا… گرد می‌شود، عملکرد گرد کردن ممکن است منجر به ارائه‌ای شود که به نظر نامتعادل می‌رسد. این موضوع صرفاً یک مسئله گرد کردن است. در واقع هیچ نقصی در معادله حسابداری اساسی وجود ندارد.دارایی‌ها در انواع ترازنامه

اعداد شروع نامتعادل

اگر به تازگی استفاده از نرم افزار را شروع کرده‌اید، ممکن است موجودی‌های ابتدایی حساب‌های مختلف را که در معادله حسابداری موجود نیستند وارد کرده باشید. نرم افزار حسابداری باید هنگام وارد کردن موجودی‌های اولیه، این مشکل را علامت گذاری کند و از شما بخواهد که مشکل را اصلاح کنید.

معاملات نامتعادل

ممکن است اطلاعاتی را در دفترچه‌ای ثبت کرده باشید که بدهی‌ها با اعتبارات مطابقت نداشته باشد. اگر از نرم‌افزار حسابداری استفاده می‌کنید، این امر ممکن است غیرممکن باشد، اما اگر معاملات حسابداری را به صورت دستی ثبت کنید، کاملاً ممکن است. در مورد دوم، تنها راه برای تصحیح مشکل این است که همه ورودی‌های انجام‌شده تا به امروز دارایی‌ها در انواع ترازنامه را مرور کنید تا ورودی نامتعادل را پیدا کنید.

معادله حسابداری برای موسسات غیرانتفاعی (Nonprofit)

معادله برای یک واحد غیرانتفاعی متفاوت است، چون یک موسسه غیرانتفاعی حقوق صاحبان سهام را ثبت نمی‌کند و معادله یک غیرانتفاعی به شرح زیر است:

دارایی‌ها = بدهی‌ها + خالص دارایی‌ها

بخش خالص دارایی‌های این معادله از دارایی‌های خالص نامحدود و محدود تشکیل شده است. از معادله حسابداری با اصطلاحات مشابهی مانند معادله ترازنامه یا معادله اساسی حسابداری نیز یاد می‌شود.

جمع بندی

تا به اینجا همه چیز در مورد معادله حسابداری مورد بررسی قرار گرفت و شما را با تمامی جزئیات در مورد معادله حسابداری آشنا کردیم و مشخص کردیم که پایه تمامی فرایندهای حسابداری که انجام می شود بر اساس این معادلات است و متخصصین این حوزه از این معادلات استفاده می‌کنند. در نهایت نیز شما می توانید برای مدیریت دارایی ها و انجام تمامی فرایندهای مالی از نرم افزارهای حسابداری مانند نرم افزار حسابداری آمیسا استفاده کنید که به شما کمک می‌کند تا مدیریت کاملی روی تمامی فرایندهای مالی خود داشته باشید.